TÜRKLERDE "ERENE GİTME" GELENEĞİ
NACİ YENGİN
Türkistan’dan Balkanlara kadar binlerce yıldır devam eden "Toy verme ","Ölü Aşı ","Erene Gitme "geleneği Batı Anadolu’da hâlâ yaşatılıyor.
Uşak, Afyon, Manisa, Balıkesir, İzmir, Ödemiş, Muğla… Çevresinde daha çok bilinen ve devam eden cenaze evine gitme” Erene Gitme” geleneği Ahıska Türklerine varıncaya kadar birçok Türk toplumunun bildiği ve devam ettirdiği geleneklerimizdendir.
Küçüklüğümden itibaren bizzat yaşadığım, cenaze evine her akşam başsağlığı amacıyla konu komşunun yemekleriyle birlikte gittiği ve akşam ezanından sonra başlayan taziye, dua merasiminin gecenin ilerleyen saatine kadar devam ettiği kadim geleneğin adıdır “Erene Gitmek”.
Anam Ayşe Yengin 10 Şubat 2017 Cuma günü dünya yolculuğunu tamamlayıp ebedi âleme intikal etti.
Cumartesi cenaze namazından sonra başlayan taziye merasimleri akşamları da devam etti. Taziye için gelenler ve köyde yaşamaya devam edenler geleneksel olarak süregelen “Hüküm(Höküm) Allah’ın” ifadesini kullanırken bu deyimi bilmeyenler başsağlığı ve rahmet dilekleriyle cenaze sahiplerini teselli etmeye ve acılarımızı paylaşmaya çalışılar.
1340 Miladiye kadar giden geçmişiyle Osmanlı kayıtlarında Adala sancağına bağlı Ağviran-Akviran Karyesi(köyü)-mahallesi bin yıldır devam eden Türkistan’dan Horasan Erenleri, boy, oba, sülale, otağlarıyla Anadolu’ya kadar gelen cenaze törenleri ve ölü aşı geleneklerini sürdürüyor.
"Erene Gitmek " denildi mi bu geleneği bilen ve yaşayanların hiç te yadırgamadığı kadim bir gelenekten bahsediyorsunuz demektir.
Vefat eden her kim olursa olsun sabahtan itibaren konu komşu organize olmadan evinde, mutfağında ne varsa karınca kararınca yemek yapar ve cenaze evine götürürler.
Özellikle akşam saatlerinde matemin çöktüğü cenaze evlerinin matemini, gam, keder ve kasvetini paylaşmak, onların acılarını hafifletmek amacıyla yaptığı yemekleri sinilerin üzerine koyarak ve başlarının üzerinde taşıyıp cenaze evinin yolunu tutarlar. Sinilerin üzerine konulan yemeklerle kadın erkek cenaze evine gelirler. Kapıda karşılanan misafirler cenaze sahiplerine “Hüküm Allah’ın”, “Başınız sağ olsun” türü taziyelerinde bulunur ve getirilen yemekler hep birlikte yenir.
“Erene Gitme “adıyla cenaze evine gelenler taziyelerini bildirir dualarını okur ve acıya ortak olurlar.
Taziye evinde en az bir hafta yemek yapılmaz özellikle akşam yemekleri taziyeye gelenler tarafından getirilir. Bu gelenek Alperenlerin Türkistan’dan Anadolu'ya Horasan Erenleri tarafından getirilmiştir.
Binlerce yıldır devam eden kadim kültürümüzün temel taşları olarak kabul ettiğimiz hasletlerimizi kaybetmeden geleceğe yürümekten başka güzel yol, yordam yoktur… Erene gitme geleneği de kadim kültürümüzün en önemli özeliklerinden birisidir. Kültürümüzü, kimliğimizi yaşatanlara, medeniyetine sahip çıkanlara ne mutlu…
TAZİYE TEŞEKKÜRÜ
Anemin vefatı nedeniyle bizzat katılarak, telefon ederek, mesaj göndererek, sosyal medya aracılığı ile taziyelerini bildiren tüm dost ve arkadaşlarımıza teşekkür ediyorum. Sağ olsunlar var olsunlar…[email protected]
