Şehzade Sultan Mehmet( II) Dönemi Manisa'da Saray Mutfağı

Şehzade Sultan Mehmet( II) Dönemi Manisa’da Saray Mutfağı

“Kul sıkışmayınca Hızır yetişmez”  atasözünün gerçekleştiğini yaşayarak öğrenmek kadar tecrübe ettiğim bir şeyden mutlu olduğum kadar başka bir tecrübem var mıdır bilemem.
Dara düştüğünüz, içinden çıkamadığınız, saç baş yolmaya başladığınız; önümüzü göremez olduğunuz bir anda sizi bütün sıkıntılarınızdan kurutacak bir elin uzanması mutluluk verici.
Aylardır yaşadığım sıkıntılı süreçte çözümsüz gibi gördüğüm anda Kutlu bir elin elimi, zihnimi, gönlümü alıp bir kurtarıcı olarak karanlıklardan, dipsiz kuyulardan çekip çıkarması ancak “Kul sıkışmayınca Hızır yetişmez”  atasözüyle açıklanabilir.
Yıllardır iğne ile kuyu kazarak son noktayı koymak üzere olduğumuz “Şehzade Sultan/ Fatih Sultan Mehmet’in Gençliği” kitabımız Fatih Sultan Mehmet’in şehzadelik yaptığı ve 7 yılını geçirdiği Manisa yıllarını anlatıyor. 11 ila 19 yaşları arasında Manisa’da yaşayan Şehzade Mehmet’in bu dönemine dair maalesef müstakil bir çalışma yok.
Fatih Sultan Mehmet gibi önder bir şahsiyetin çocukluk ve gençliğini dikkate almadan yapılan araştırmaların yetersiz kaldığı ortadadır. Bahsettiğimiz döneme dair makale düzeyinde bazı çalışmalar, deneme ve köşe yazısı türü yazılardan başka müstakil çalışma bulmak mümkün değildir.
Henüz yazılmamış bir alanda kalem oynatmak iğneyle kuyu kazmaya benzer. “Şehzade Sultan/ Fatih Sultan Mehmet’in Gençliği” çalışmamızda bu anlamda epey zorlandığımızı itiraf etmem gerekiyor. Zorlandığımız konulardan birisi de Şehzade Mehmet’in Manisa’da kaldığı yıllarda Saray-ı Amire mutfağı ve yemekleri üzerine yapılmış çalışma bulak mümkün değildir.
Manisa Sarayı mutfağı ile ilgili bildiğim kadarıyla tek makale Şehzade III. Mehmet Dönemi Manisa Saray mutfağı ve iaşesi ile ilgili Feridun M. Emecen’in “Tarihin İçinde Manisa”[1]çalışmasında yer alan “Şehzadenin Mutfağı: III. Mehmed'in Şehzadelik Döneminde Manisa Sarayına Ait Bir Mutfak Masraf Defteri” makalesidir. III. Mehmet Dönemi Fatih’in Manisa’da kaldığı döneme göre epey geç bir dönemdir. Ancak yine de Manisa Sarayı mutfağı ile ilgili bir fikir vermesi açısından çok büyük önem arz etmektedir. Bu makalenin haricinde alanında tek olma özelliğine sahip olan “Şehade Divanı Defterleri[2]” çalışmasında da konuya atıflarda bulunulmaktadır. Bu çalışmadan anlaşıldığı kadarıyla Manisa Sarayına ait bir mutfak muhasebe defteri günümüze ulaşıldığı anlaşılmaktadır. Sarayın divanında tutulan kayıtların bir kısmı da dağınık halde yazarların arşivlerinde mevcut olduğu ifade edilmektedir.[3]
Fatih Dönemi yemeklerine dair Cumhuriyet döneminde yazılmış bildiğim ilk önemli çalışma Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’e aittir.[4] Şehzade Sultan Mehmet Dönemi Manisa Sarayı ve Manisa’da mutfak kültürü üzerine yazılmış makale, kitap bulmakta şimdilik mümkün görünmüyor.
Manisa Sarayı ve Şehzade Mehmet Dönemi Manisa’da mutfak kültürüne dair detaylı bilgi bulunamasa da genel olarak Fatih Devri yemeklerine dair Süheyl Ünver’in çalışması bizim için bulunmaz nimettir. Emekleri ödenmez.
Fatih Devri Türk mutfağından yola çıkarak dönemin Manisa Saray mutfağı hakkında genel bir kanaate sahip olmak mümkündür. A. Süheyl Ünver’in çalışması bu açıdan çok büyük önem arz etmektedir. Şehzade Mehmet Döneminde Manisa saray mutfağı için elimizde yeterince bilgi bulunmasa da İstanbul’un Fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulan saray mutfağının yapısı, kanunnameler, Fatihin sevdiği yemeklerde Manisa sarayında küçüklüğünden itibaren benimsediği damak zevkinin devam ettirdiğini varsaymak mümkün görünmektedir.