MUHTEŞEM VE EŞSİZ TERCÜMAN 140 YAŞINDA
Tam 140 yıl önce 10 Nisan 1883 günü , Çarlık Rusyasının esareti altında ve karanlıklar içindeki Türk Dünyasında bir güneş doğdu. İsmail Bey Gaspıralı, Çarlık Rusyasının sansürüyle, maddi yetersizliklerle mücadele ederek Tercüman gazetesinin ilk sayısını Kırım Hanlığının tarihi başşehri Bahçesaray’da kurduğu matbaasında basarak neşrettiğinde, Türk Dünyasında bir çığır açtığını, Türk Dünyasının fikir kültür hayatında yeni bir çağ başlattığını bilmiyordu elbette.
İsmail Gaspıralı aslında gazetesini tam 8 nisanda basıp neşretmeyi planlıyordu. Bu tarih rastgele seçilmiş sıradan bir tarih değildi. 8 Nisan 1783 Kırım Türkleri için kara bir gündü ve kapkaranlık bir çağın başlangıcıydı. II. Katerina, Kırım Türklerinin devletleri Kırım Hanlığını ortadan kaldıran, onları bağımsızlıktan esarete geçiren, Kırım’ı Çarık Rusyasına kattığını ilan eden o meşum fermanı o tarihte yayınlamıştı. O sebeple özellikle Tercüman’ın ilk sayısını 8 Nisanda neşretmeyi istemişti. Ama bir takım zorluklar sebebiyle gazetesini, gecikmeli olarak 10 Nisan 1883 günü okuyucularıyla buluşturdu.
Kırım Türklerinin içine düşürüldükleri bu duruma itiraz eden İsmail Gaspıralı, onları esaretten kurtarmanın ilk şartının, halkının zihinlerini kuşatan cehaletini yenmek olduğunu biliyordu. O sadece Kırım Tatarlarının değil, Kırım’dan İdil Ural’a, Türkistan’dan Kafkasya’ya kadar umum Türk ve İslam Dünyasının, Çarlık Rusyasının esaretiyle birlikte cehaletin de esiri olduklarını görmüştü. Öncelikle cehaletle savaşmalıydı. Bunun da yolu eğitimdi, bilgiydi. Silahı kalemdi.
Tercüman gazetesinde kullandığı şiar Dilde Fikirde İşte Birlik” idi. Bu şiar, bu emel araya giren totaliter Sovyet rejiminin, Stalin’in dehşetli zulümleri kıyımları, asimilasyon çabalarına rağmen günümüz Türk Dünyasının en anlamlı, en kapsayıcı, en birleştirici şiarı olma özelliğini koruyor. Gerçi İsmail Gaspıralı’nın bu şiarını kullananların İsmail Gaspıralı’yı, onun bütün bu faaliyetlerinin merkezi olan Kırım’ı ve Kırım Türklerinin durumunu ne kadar düşündükleri, ona ne kadar değer verdikleri ve onun bu şiarın içini ne kadar doldurdukları, benimseyip özümsedikleri çok tartışılabilecek bir konu.
İsmail Gaspıralı, sadece kendi halkı Kırım Tatarlarını değil umum Türk İslam Dünyasın ve onların geleceğini düşünüyordu. Şimdi Türk ve İslam Dünyasının doğru dürüst gündemine gelmeyen Doğu Türkistan’dan İstanbul’a bütün Türkler onun umurundaydı. Bu sebeple Tercüman gazetesini, Kaşgar’daki kervancılardan İstanbul’daki kayıkçılara kadar her birinin anlayacağı bir dil de neşretti. Tercüman gazetesinin etkisi ve başarısına günümüze kadar hiçbir basın yayın organı erişemedi ne yazık ki.
Kırım Türkleri 18 Mayıs 1944’te Kırım’dan tamamen sürgün edildiklerinde, onun Bahçesaray’da Zincirli Medrese avlusundaki kabri de yok edilmişti. Kırım Türkleri Kırım’a dönmeye başladıkları yıllarda ilk iş olarak onun kabrinin yerini belirlediler ve daha sonra oraya bir mezar yaptırdılar. Tercüman gazetesinin yayın tarihini olan 10 Nisan’ı Kırım’daki gazeteci dostlarımız, “Kırım Tatar Gazeteciler günü” olarak kutlamaya başladılar. Ne yazık ki bu kutlamalar, 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesinden beri doğru dürüst yapılamıyor. Kırım Haber Ajansı, ATR TV, Meydan radyosunun Kırım’da faaliyetlerine izin verilmedi. Gazeteciler baskı altına alındı. Birçokları yargılandı. Tam saha sansür uygulanıyor Kırım Tatarlarına. Birçok insanımız hapse atıldı. Aynı zamanda bir gazeteci olan Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Nariman Celal 17 yıl haksız yere hapse mahkum edildi. Sosyal medyadan yayın yapan bağımsız gazetecilerin, kimi tutuklandı, kimi baskı altına alındı
2014 yılından beri Rusyanın işgali ve baskıları altında olan Kırım, Çin zulmü altında olan Doğu Türkistan’daki kardeşleri gibi umutla, Türk Dünyasında “Dilde Fikirde İşte Birlik” şiarının hayata geçmesini ve kardeşlerinin kendilerine tam olarak sahip çıkmalarını bekliyor.
Her şeye rağmen Kırım’da gazetecilik faaliyetlerini yürüten, sosyal medya vb vasıtalarla sesimizi duyurmaya çalışan kardeşlerimize selam olsun. İnşallah Kırım tez zamanda işgalden kurtulur, bir 10 nisan günü Gaspıralı’nın mezarını ziyaret ederek, dua ederek Kırım Tatar Gazeteciler günü kutlamalarını özgürce tam anlamıyla başlatır ve gerçekleştiririz.
Türk Dünyasında etkili olan siyasetçiler, bürokratlar ve aydınlar belki İsmail Gaspıralı’yı, ideallerini ve yaptıklarını tam olarak idrak eder de bir İsmail Gaspıralı üniversitesi kurarlar. Keza, İsmail Gaspıralı’nın kabrinin Rusya işgalinden kurtulması için mücadele ederler, yapılan mücadeleye destek verirler.
Tam 140 yıl önce 10 Nisan 1883 günü , Çarlık Rusyasının esareti altında ve karanlıklar içindeki Türk Dünyasında bir güneş doğdu. İsmail Bey Gaspıralı, Çarlık Rusyasının sansürüyle, maddi yetersizliklerle mücadele ederek Tercüman gazetesinin ilk sayısını Kırım Hanlığının tarihi başşehri Bahçesaray’da kurduğu matbaasında basarak neşrettiğinde, Türk Dünyasında bir çığır açtığını, Türk Dünyasının fikir kültür hayatında yeni bir çağ başlattığını bilmiyordu elbette.
İsmail Gaspıralı aslında gazetesini tam 8 nisanda basıp neşretmeyi planlıyordu. Bu tarih rastgele seçilmiş sıradan bir tarih değildi. 8 Nisan 1783 Kırım Türkleri için kara bir gündü ve kapkaranlık bir çağın başlangıcıydı. II. Katerina, Kırım Türklerinin devletleri Kırım Hanlığını ortadan kaldıran, onları bağımsızlıktan esarete geçiren, Kırım’ı Çarık Rusyasına kattığını ilan eden o meşum fermanı o tarihte yayınlamıştı. O sebeple özellikle Tercüman’ın ilk sayısını 8 Nisanda neşretmeyi istemişti. Ama bir takım zorluklar sebebiyle gazetesini, gecikmeli olarak 10 Nisan 1883 günü okuyucularıyla buluşturdu.
Kırım Türklerinin içine düşürüldükleri bu duruma itiraz eden İsmail Gaspıralı, onları esaretten kurtarmanın ilk şartının, halkının zihinlerini kuşatan cehaletini yenmek olduğunu biliyordu. O sadece Kırım Tatarlarının değil, Kırım’dan İdil Ural’a, Türkistan’dan Kafkasya’ya kadar umum Türk ve İslam Dünyasının, Çarlık Rusyasının esaretiyle birlikte cehaletin de esiri olduklarını görmüştü. Öncelikle cehaletle savaşmalıydı. Bunun da yolu eğitimdi, bilgiydi. Silahı kalemdi.
Tercüman gazetesinde kullandığı şiar Dilde Fikirde İşte Birlik” idi. Bu şiar, bu emel araya giren totaliter Sovyet rejiminin, Stalin’in dehşetli zulümleri kıyımları, asimilasyon çabalarına rağmen günümüz Türk Dünyasının en anlamlı, en kapsayıcı, en birleştirici şiarı olma özelliğini koruyor. Gerçi İsmail Gaspıralı’nın bu şiarını kullananların İsmail Gaspıralı’yı, onun bütün bu faaliyetlerinin merkezi olan Kırım’ı ve Kırım Türklerinin durumunu ne kadar düşündükleri, ona ne kadar değer verdikleri ve onun bu şiarın içini ne kadar doldurdukları, benimseyip özümsedikleri çok tartışılabilecek bir konu.
İsmail Gaspıralı, sadece kendi halkı Kırım Tatarlarını değil umum Türk İslam Dünyasın ve onların geleceğini düşünüyordu. Şimdi Türk ve İslam Dünyasının doğru dürüst gündemine gelmeyen Doğu Türkistan’dan İstanbul’a bütün Türkler onun umurundaydı. Bu sebeple Tercüman gazetesini, Kaşgar’daki kervancılardan İstanbul’daki kayıkçılara kadar her birinin anlayacağı bir dil de neşretti. Tercüman gazetesinin etkisi ve başarısına günümüze kadar hiçbir basın yayın organı erişemedi ne yazık ki.
Kırım Türkleri 18 Mayıs 1944’te Kırım’dan tamamen sürgün edildiklerinde, onun Bahçesaray’da Zincirli Medrese avlusundaki kabri de yok edilmişti. Kırım Türkleri Kırım’a dönmeye başladıkları yıllarda ilk iş olarak onun kabrinin yerini belirlediler ve daha sonra oraya bir mezar yaptırdılar. Tercüman gazetesinin yayın tarihini olan 10 Nisan’ı Kırım’daki gazeteci dostlarımız, “Kırım Tatar Gazeteciler günü” olarak kutlamaya başladılar. Ne yazık ki bu kutlamalar, 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesinden beri doğru dürüst yapılamıyor. Kırım Haber Ajansı, ATR TV, Meydan radyosunun Kırım’da faaliyetlerine izin verilmedi. Gazeteciler baskı altına alındı. Birçokları yargılandı. Tam saha sansür uygulanıyor Kırım Tatarlarına. Birçok insanımız hapse atıldı. Aynı zamanda bir gazeteci olan Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Nariman Celal 17 yıl haksız yere hapse mahkum edildi. Sosyal medyadan yayın yapan bağımsız gazetecilerin, kimi tutuklandı, kimi baskı altına alındı
2014 yılından beri Rusyanın işgali ve baskıları altında olan Kırım, Çin zulmü altında olan Doğu Türkistan’daki kardeşleri gibi umutla, Türk Dünyasında “Dilde Fikirde İşte Birlik” şiarının hayata geçmesini ve kardeşlerinin kendilerine tam olarak sahip çıkmalarını bekliyor.
Her şeye rağmen Kırım’da gazetecilik faaliyetlerini yürüten, sosyal medya vb vasıtalarla sesimizi duyurmaya çalışan kardeşlerimize selam olsun. İnşallah Kırım tez zamanda işgalden kurtulur, bir 10 nisan günü Gaspıralı’nın mezarını ziyaret ederek, dua ederek Kırım Tatar Gazeteciler günü kutlamalarını özgürce tam anlamıyla başlatır ve gerçekleştiririz.
Türk Dünyasında etkili olan siyasetçiler, bürokratlar ve aydınlar belki İsmail Gaspıralı’yı, ideallerini ve yaptıklarını tam olarak idrak eder de bir İsmail Gaspıralı üniversitesi kurarlar. Keza, İsmail Gaspıralı’nın kabrinin Rusya işgalinden kurtulması için mücadele ederler, yapılan mücadeleye destek verirler.
FACEBOOK YORUMLAR