Eşref Bengi Özbilen'e Saygıyla

Eşref Bengi Özbilen’e Saygıyla

Zafer Karatay

13 Şubat 2021 günü aramızdan ayrıldı ve sokağa çıkma yasağının olduğu 14 Şubat 2021 gününde sessiz sedasız son yolculuğuna uğurlandı. Bir çok kişi sorabilir Eşref Bengi Özbilen de kim aceba diye? Onu popüler kültüre meraklılar bilmezler. Vatanseverliği milliyetçiliği hamaset çizgisi ve sloganların ötesine taşıyamayanlar bilmezler. Onu kitap sevdalıları bilir. Türk tarihine kültürüne ilgi duyanlar bilir. Yabancı dilde yazılıp Türkçeye tercüme edilmiş bir eseri eline alıp, ya da okuduktan sonra bu eseri bu kadar güzel, akıcı kim tercüme etmiş diye merak edenler bilir. Onu yakından tanıyanlar onun gerçek bir Türk aydını olduğunu, ekmeğini bambaşka sahada en iyi şekilde yerine getirerek kazanırken, kalan bütün zamanını Türkçeye ve Türk insanına çok çok önemli eserleri okuyabilmeleri için tercümeye harcadığını bilirler.

Ben onun adına ilk defa Emel dergimizin sayfalarında rastladım. Prof. Dr. Alan Fscher’in Crimean Tatars (Kaliforniya 1978) adlı eseri Kırım Tatarları adıyla  1980 yılında 117. sayıdan itibaren onun İngilizceden onun çevirisi ile yayınlanmaya başladı. 2009 yılında Selenge Yayınları da kitap olarak bastı. Eşref Bengi Özbilen  Dr.Edige Kırımal’ın muhteşem eserini Almancadan tercüme etmeye başladı ve bu eserde Kırım Türklerinin Milli Mücadelesi adıyla 1981 yılında Emel dergimizin 124. sayısından itibaren yayınlandı. Ne yazıkki bu eser henüz kitap olarak neşredilemedi bir türlü.

Biz Emel dergisini 1983 yılından itibaren çıkarmaya hazırlandığımız zaman İstanbul’a geldiğimizde Eşref Bengi ile tanıştım. Kısa zamanda kaynaştık. Saatlerce kitaplardan, tarihten konuşurduk. Bir kere Rumelihisarında bir lokantada yemek yerken o kadar koyu sohbete dalmışız ki, bir garsonun telaşla ‘ağbi dışarı çıkın gemi geliyor!” uyarısıyla kafamızı kaldırdık. Kocaman bir yük gemisi dümeni kilitlenmiş üzerimize doğru geliyordu. Dolu olan lokantada bizden başka kimse yoktu. Cam kenarında olduğumuz için bir garson farketmiş koşarak gelip bizi uyarmasıyla dışarı çıkmıştık.

O dahil dört arkadaş ortak olarak Ankara merkezli Mavi Yayınları kurduk ve onun tercüme ettiği Patrick Von Zur Mühlen’in Gamalı Haç İle kızıl Yıldız Arasında Sovyet Doğu Halklarının Milliyetçiliği (Ankara 1984) kitabını ve Aleksandr Bennigsen’in SSCB’de Müslümanlar (Ankara 1984) eserini rahmetli Selim Taygan’ın tercümesiyle neşrettik. Gamalı Haç kitabı gelecekte Gamalı Haç İle Kızıl Yıldız Arasında adıyla TRT’de hazırlayacağımız belgeselinde temelin oluşturacaktı (TRT 2006 Yönetmen Neşe Sarısoy Karatay http://www.gamalihac-kizilyildiz.com/ )

Eşref Bengi Özbilen aynı zamanda rahmetli Turan Yazgan hocamızın kurduğu Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’na da gider ve tercümelere yardımcı olurdu. Böyle tercümeler için hiç bin ücret almaz, zevkle gönüllü olarak bu işleri yapardı.  Onun tercüme ettiği dört kıymetli eseri de Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı yayınladı.

Eşref Bengi Özbilen , Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın öğretmenlerinden merhume Fatma Doğdaş ve Mehmet Nihat Özbilen’in ikinci çocuğu olarak Çanakkale’de doğdu. Çanakkale’de temel eğitimlerini aldıktan sonra Almanya’da Heidelberg yüksek kimya mühendisi olmuş, Almanya’da ve bilhassa Türkiye’de  ilaç sanayiinin en önemli şirketlerinde üst düzey görevlerde bulunmuştu. Ancak bütün bunların yanında çok iyi bir okuyucu olan Eşref Bengi Özbilen, çocukluğundan itibaren tarihe olan merakı dolayısıyla bilhassa tarih sahasında okumalarına daha ağırlık vermiş zengin bir kütüphane oluşturmuştu. Türkiye dışında yayınlanan Türk tarihi ile ilgili, Türkiye’de okuyuculara yararlı olacağını düşündüğü eserleri hemen satın alır getirtirdi. İlaç sanayisinde üst düzey yönetici olarak yoğun çalışma dönemlerinde bile, okumaya ve tercümeye zaman ayırırdı. ve bu sahada dünyanın mühim âlimlerinin eserlerini İngilizce ve Almancadan tercüme etmeye başlamıştı. Emekli olduktan sonra neredeyse masadan kalkmadan yoğun tercüme işleriyle meşgul olmaya başladı. Tercüme ettiği makale ve kitapların toplamı on binlerce sayfayı bulmaktadır. İşbankası yayınları dahil çeşitli yayın evleri onun tercüme ettiği eserleri basmıştır.
.
Eşref Bengi Özbilen, Emel Kırım Vakfımızın kurucuları arasındaydı. Türklük için yaşamış, bir Türk milliyetçisi nasıl olması gerektiğini şahsında, kişiliğiyle, davranışlarıyla, muhteşem hizmetleriyle göstermiş biriydi. Alçak gönüllü, kibar, çevresindeki insanlara, hangi yaş grubunda ve sosyal konumda olursa olsun saygı ve sevgisini aynı gösteren bir ülkücü, gıpta edilecek bir kültür adamıydı. Adam gibi adamdı. Onun gibi sessiz fakat kaliteli iş yapanlarımızın sayısı gittikçe azalıyor ne yazık ki. O  iyi ve güzeli, doğruyu hayatıyla gösteren bir, ağabey dost ve ülküdaştı. Türk kültürü çok kıymetli bir değerini kaybetti.

Mekanın cennet olsun Eşref Bengi Özbilen.