Melih Cevdet'in bilinmeyen romanı günyüzüne çıktı

‘Garip Akımı’nın usta şairi Melih Cevdet Anday’ın bilinmeyen romanı 77 yıl sonra gün yüzüne çıktı, Eyüp Tosun’un şairin Şevket Rado’ya yazdığı bir mektuptan izini sürerek keşfettiği ‘Barem Kanunu’ adlı roman Everest Yayınları tarafından okura sunuldu. Melih Cevdet’in 1957’de takma adla tefrika edilen ‘Zifaftan Önce’ adlı romanından daha önce, 1946 tarihinde Başkent gazetesinde tefrika edilen yeni romanı, şairin edebî biyografisini sıfırlayarak yeni bir tarih başlatıyor.

SALİHA SULTAN

Türk şiirinde ‘Garip akımı’nın öncülerinden Melih Cevdet Anday’ın bilinmeyen romanı 77 yıl sonra gün yüzüne çıktı. Yazar Eyüp Tosun tarafından keşfedilen ‘Barem Kanunu’ adlı roman, 77 yıl sonra kitaplaşarak Everest Yayınları tarafından yayımlandı. Romanı Melih Cevdet’in bir mektubunun izini sürerek arşivlerden gün yüzüne çıkaran Tosun, “Muhtemelen Barem Kanunu’nu Anday bile unutmuştu; en azından kendi adıyla tefrika ettiğini unuttuğu kesin” diyor. Tosun’un araştırmaları, Melih Cevdet’in Şevket Rado’ya yazdığı bir mektubundaki şu satırları görmesi ile başladı: “Ben İstanbul’dan döndükten sonra şu mahud Barem Kanunu’nu Ankara’da yeni çıkmaya başlayan Başkent adlı bir dergide tefrika ettim. Ama on beş yirmi tefrika sürdü, sonra şimdi burada anlatması çok uzun ihtilaflar yüzünden kesmeye mecbur oldum. Yalnız sana şunu söyleyeyim: Romanım çok istediğim gibi oldu. Zevkine, bilgisine güvendiğim bir iki dostumdan da çok teşvik gördüm.’”

Eyüp Tosun

ŞAİRİN BİYOGRAFİSİNİ SIFIRLADI

Tarihi bile olmayan bu mektuba dayanarak dönemin gazetelerini ve dergilerini taramaya başlayan Tosun, romanının izini 73 sayı yayımlandıktan sonra isim değiştiren Başkent gazetesinin 3 Ekim Perşembe 1946 tarihli ilk sayısında buldu. Kendi adıyla yayımlanan ilk romanı Aylaklar’dan (1960) önce müstear isimlerle de çokça roman yazdığı bilinen Melih Cevdet’in metinleri, döneminin çeşitli gazete ve dergilerinde yayımlanıyordu. 1957’de takma adla tefrika edilen ‘Zifaftan Önce’, yazarın ilk romanı kabul ediliyordu. Tosun’un 77 yıl boyunca basıldığı gazete sayfasının dışına çıkmayan, hatta varlığından kimsenin haberdar olmadığı 1946 tarihli ‘Barem Kanunu’nu keşfi, Melih Cevdet’in edebî biyografisini sıfırlayarak yeni bir tarih başlatıyor.

‘AYLAKLAR’DAN ÖNCE YAZMIŞ

Edebi hayatına 1936’da Varlık’ta yayımlanan ‘Ukde’ şiiriyle başlayan Melih Cevdet’in ismi, Orhan Veli ve Oktay Rifat ile Garip akımının öncüleri arasında anılıyor. Ancak yazarın romanları da, edebiyatımıza en az dizeleri kadar değerli bir mirası olarak görülüyor. Şiirin yanı sıra edebiyatın pek çok türünde eserler vermiş olan Melih Cevdet’in kendi adıyla yayımladığı ilk romanı Aylaklar’ın (1960), ardından gelen Gizli Emir (1970), İsa’nın Güncesi (1974), Raziye (1975) romanları da edebiyatımızın büyük klasikleri arasında yer alıyor. Ancak yazarın henüz otuzlu yaşlarının başındayken yazdığı ve 77 yıl sonra ortaya çıkan ‘Barem Kanunu’ ise atmosfer yaratma, karakter inşası ve kurmaca yeteneğinde daha başından ne denli usta olduğunu ortaya koyuyor. Tosun’un yayıma hazırladığı roman, 64 sayfa olarak okura sunuldu.

ADINI 1452 SAYILI KANUNDAN ALIYOR

Melih Cevdet’in Başkent gazetesinde tefrika edilen ‘Barem Kanunu’ romanı, ismini 1929 yılında çıkarılan 1452 sayılı kanundan alıyor. Devlet memurlarına kadro derecesine göre ödenen ücret miktarını ifade eden barem, geniş anlamda kadro derecelerine göre belirlenen ücret listesini ifade ediyor. Memurların maaş tutarlarının sınıf ve derecelere göre belirlenmesi temeline dayalı bir uygulama olan Barem Sistemi’nde maaş derece ve tutarlarını içeren çizelge, adını Fransız matematikçi Bertrand François Barreme (1640-1703)’den alıyor. Adıyla müsemma roman, bir devlet dairesindeki memurların hayatındaki kesitleri okura aktarıyor. Bir demiryolu memuru olan Nizamettin ve özenle kurgulanan diğer karakterlerin hikâyesi okuruna bir dönemin perdesini aralıyor.

İlk yayın yeri: https://www.karar.com/kultur-sanat-haberleri/melih-cevdetin-bilinmeyen-romani-gunyuzune-cikti-1760888