Doğu Türkistan ile Yunanistan arasındaki coğrafyada yaşayan Türkleri ortadan kaldırırsanız Avrupa medenileşir mi?
İngiliz diplomat ve yazar Basil Davidson, Turkestan alive, Londra 1957 başlıklı kitabında, Doğu Türkistanı birlikte ziyaret ettikleri Yunanlı yazar Euripides ile arasında geçen ilginç bir diyaloğu aktarır. Bu diyaloğun özü, Yunanistan ile doğu Türkistan arasındaki coğrafyada yaşayan Türkler, eğer yerlerinden alınır başka yerlere gönderilirlerse, Avrupa medenileşir mi? Davidson kitabında şunları yazar: ‘Sadece Anadolu'dan bir Yunanlı olan ve dolayısıyla bilgili, girişimci ve tarih duygusu olan arkadaşım Euripides'in bu konu hakkında söyleyecek çok şeyi vardı. Ama hiç de memnun değildi. Covent Garden'daki Nag's Head'de birlikte öğle yemeği yiyorduk ve Euripides, "romantik buharlaşma" dediği şeye soğuk su döktü. Parmağını bana doğru salladı. "Beni bir kez daha hayal kırıklığına uğrattın," dedi. "Önce gidip zamanını Afrika'da harcıyorsun. Şimdi zamanını bir sürü Türk'e harcayacaksın. Türklere!" Umutsuz gözlerini tavana kaldırdı: Eklemeliyim ki, Kıbrıs savaşının en karanlık anlarından birindeydik. "Yunanistan varken, dostum, seni bekliyor." Ben karşılık verdim: "Ama ben duyarlı ve bilgili bir adam değilim," çünkü bu Yunan kumarını biliyordum. "Ayrıca, onlar Türk değil. Uygurlar, Kazaklar ve benzeri.' Euripides, bu tür argümanlara aldırmaz: aslında, onu kendi unsuruna koyar. Genellikle daha iyisini yapabilir. Şimdi de yaptı: Sonuçta, Yunanlılar nereye nüfuz etmeyi başaramadılar? 'Evet, bunların hepsini biliyorum,' diye kabul etti. 'Çünkü, senden farklı olarak, ben oradaydım. Ah, çok uzun zaman önce.' Bir saygı duruşu hareketini bir kenara itti ve Sincan halklarını içeren listemi tamamlamaya devam etti, parmaklarını üst üste vurarak ve bana öfkeli bir bakış attı: 'Kırgız, Tatar, Özbek ve benzeri. Aynen dediğin gibi dostum. Ama fark etmez. Hepsi Türk.' En sevdiği temayı daha da genişletti. 'Lanetli bir halk, dostum. Bunu bilmiyor musun? Çin ile Bizans arasına girenlerin tam da o Türkler olduğunu bilmiyor musun? O Türkler olmadan -ah, Cingiz Han ve tüm bu zavallı barbarlar olmadan- Çin etkisi Yunan etkisiyle uyuşur muydu? Ve Avrupa'yı medenileştirir miydi?' Bana yalvarırcasına baktı: 'Sevgili dostum, Avrupa bile medenileşebilirdi. Bir düşünün. Bugün bile medenileşebilir.' Ve masaya vurdu, ki bu hiç de onun tarzı değildi, çünkü o nazik tavırlı bir adamdı ve tekrarladı: 'Bugün bile.' Nag's Head'in cin-toniklerinin üzerinden birbirimize baktık ve dünyanın acıları üzerimize ağır geldi. Ama sonra, boşuna Küçük Asya'lı bir Yunan olmayan, Kral Midas ve Herodot'un hemşehrisi olmayan, o cömert tiplerden bahsetmeye bile gerek olmayan Euripides, şöyle devam etti: 'Elbette, tüm talihsizliklerine rağmen çok iyi insanlar. Oldukları gibi olmaktan kendilerini alamıyorlar. Ve harika halılar yapıyorlar; ya da ben oradayken öyle yapıyorlardı. Ama Türkler, dostum, hepsi Türk. Yunanistan, dediğim gibi...’. Ama bu noktada Euripides'i böldüm; çünkü benim de kendime ait bir iki fikrim vardı’.
FACEBOOK YORUMLAR