Türk Devletler Teşkilatı tarihi kararlara hazırlanıyor!

Türk Dünyası’nın çatı kuruluşu Türk Konseyi, geçtiğimiz yıl Türk Devletler Teşkilatı adını almış ve Özbekistan ile Türkmenistan’ın katılımlarıyla tüm bağımsız Türk devletleri tek bir kuruluşta bir araya gelmişti.

Biri dışında... Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.

Şimdi KKTC Türk Devletler Teşkilatına resmen üyelik başvurusunu yaptı. Bu konuyu ilk olarak bu köşede sizlerle paylaşmıştım.

Genel Sekreterlik başvuruyu üye ülkelere ulaştırdı. Her bir ülkenin kararı önemli olacak.

Son ve en güncel bilgi olarak Kazakistan ve Azerbaycan’ın teklife onay verdiklerini ilettiler. Özbekistan ve Kırgızistan ile görüşmeler sürüyor. Pek muhtemel ki bir sorun olmayacak ve Kasım ayında liderlerin ortak kararıyla KKTC teşkilata gözlemci üye olacaktır.

Türk Devletler Teşkilatı zirvesi 11 Kasım’da Özbekistan’ın Semerkant şehrinde yapılacak. Dönem Başkanlığı da Özbekistan’a geçecek.

Bu zirvede ana tema kesinleşmemiş olsa da ekonomi, ulaştırma ve ticaret ön planda olacak. Ağustos ayı sonunda Ekonomi Bakanları toplantısı yapılacak.

Türk halklarının ortak kökeni ve bunun halklara anlatılması için tamamlanan kitaplar üye ülkelerin onayından geçti. Bu konuda özelikle Sakalar üzerinde çalışmaların hız kazanması kararlaştırıldı. 11 Kasım'daki zirvede Ali Şir Nevai ödülleri ilk kez sahiplerini bulacak.

Bir diğer önemli anlaşma hizmetler ve yatırımlar hakkında serbest ticaret anlaşması imzalanacak. Bu belge iç ticaretin artırılması için önemli. Eşyalar dışında hizmet ve yatırımlar gümrüksüz değiştirilebilecek. Bu ortak gümrük birliğinin önceki aşaması...

Orta koridorun faaliyete geçirilmesi için Gümrüklerde kolaylık sağlayacak bir anlaşma da masada olacak. Bu koridoru ve Türk dünyasına etkilerini başından bu yana yazıyorum. Türk Konseyi bunu ana koridor olarak görmek istiyor. Kombine ulaştırma anlaşması imzalanabilir. Diğer koridorlara göre 2 bin km, deniz yolu açısından da 15 gün gibi bir vakit tasarrufu sağlayacaktır.

Yine Türk Yarırım Fonu kurucu anlaşma metni de imzalanacak. Taslağı hazırlandı. Yeri ve merkezinin neresi olacağı da önemli hale geldi. Kırgızistan’ın Bişkek olması yönünde ciddi bir beklentisi var. Özbekistan ve Kazakistan, hatta tüm ülkeler bu fonun merkezinin kendi ülkelerinde olmasını arzu ediyorlar. Son karar devlet başkanları zirvesinde liderler tarafından verilecek.

Turizm ve tarım alanında da adımlar atılacak. 2022-2026 strateji vizyon belgesi imzalanacak.

Ayrıca 29 Eylül-2 Ekim arasında Bursa/İznik’te 4. Dünya Göçebe oyunları gerçekleştirilecek. İznik bu açıdan özel seçilmiş bir yer. İznik’in alınmasında Kırgız kardeşlerimizin o dönem katkıları olmuş ve Kırgızistan atlılarının desteği İznik’in alınmasında büyük rol oynamıştır. Burada bir Kırgız şehitliği var.

Oyun türleri ve oyun kuralları konusunda mutabakat tamamlandı. Güzel bir güncel haber de paylaşalım. Dünya Göçebe Oyunlarına 2024 yılında Kazakistan ev sahipliği yapacak. Bu oyunların açılışının da devlet başkanları tarafından yapılması planlanıyor. Pek muhtemel Türk Olimpiyat Oyunları adını alabilir...

Son olarak güvenlik ve askeri kapsamda bir anlaşma gündemde... Haziran ayı sonunda üye ülkelerin Milli Güvenlik Kuruluşu Başkanları Türkiye'de bir araya gelmişti.

Aksakal kavramı Türk Dünyası için çok önemlidir. Hem yol gösterirler hem de zor anlarda devreye girip problemleri aşarlar. Özbekistan'daki zirve öncesinde Teşkilat bünyesinde Aksakallar Konseyi 13. toplantısı Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te gerçekleştirildi.

Ev sahibi Kırgızistan’ın Aksakal’ı ülkenin bağımsızlık kararının onaylandığı ilk parlamento başkanı Medethan Sehrimkulov…

Devlet Başkanlarına tavsiye kararları vererek ufuk ve vizyon çizme görevi olan Aksakallar Konseyinde Macaristan dışında (yakında bildirecek) tüm üye ülkelerin temsilcisi var.

Konsey aslında daha önce de vardı fakat 12. toplantının ardından kendi yönetmeliği ve kurumsal adımlarıyla çok daha güçlü bir pozisyona taşınıyor.

Konseyin başkanlığına eski Başbakan Binali Yıldırım’ın, Türkmenistan adına da bir önceki Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov’un Aksakal seçilmesi ilgili ülkelerde bilhassa bakanlıklarda, kurum ve kuruluşlarda Konseyi daha etkili hale getiriyor. Kurul tavsiye kararı veren bir alt birim olmaktan çıkıp daha icracı bir fotoğraf ortaya koyuyor. 

Aksakal kurulundan beklenen zaten aşılamayan problemler ya da kararsız kalınan durumlarda devreye girmesi. Örneğin Bişkek’teki zirvede Kurul’un başkanı Binali Yıldırım geçmiş tecrübelerinden de yola çıkarak Türk Devletleri arasındaki taşımacılık sorunlarını tartışmaya açtı. Konuşmasında bir de öneri getiren Yıldırım, Trans-Hazar koridorunda yaşanan sorunların hemen çözülmesi için önce net şekilde belirlenmesini ve aksamalar neredeyse, bunların zirveye kadar devlet başkanlarına hazırlanmasını teklif etti. Bu çerçevede sorunun nihai çözümü için bu güzergahta bir ön taşıma konvoyu hazırlanacak ve bunların sunduğu raporla çözüm maddeleri sıralanacak. Yıldırım ayrıca ortak iletişim diline geçilmesiyle ilgili çalışma yapılmasını önerdi. Bu noktada Kazakistan'ın Aksakal'ı İkram Bey, Teşkilatın iletişim dilinin Türk dillerinde olmasını, bu vesileyle her ülkenin kendi tercümanını getirerek sadece Türk dilleriyle konuşma yapılmasını istedi. Bir de ortak güvenlik alanında da bir anlaşmanın liderlere teklif edilmesi önerildi.

Medethan Bey güvenlik ve askeri işbirliği konusunda "Eğer bir devlete saldırı olursa tüm üye ülkelere yapılmış sayılır." şeklinde bir karar alınması gerektiğini ortaya koydu. Bu gerçekten son gelişmeler karşısında en tarihi adımlardan biri olacaktır.

Aksakal Konseyi'nin 14. zirvesi Kasım ayı başında Özbekistan'da yapılacak. Bu yıl içerisinde Türkmenistan'a da bir ziyaret gerçekleştirilmesi planlanıyor.