GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HATIRA BİR İÇECEK "HARDALİYE"

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HATIRA BİR İÇECEK “HARDALİYE”

Tarihin derinliklerinden gelen vücudumuz için gerekli olan maddeleri içinde bulunduran hardaliye isimli içeceğin kültürümüze girdiği bölge Kırklareli ilimiz. Geçtiğimiz günlerde bu ilimize yaptığım ziyarette tanıdığım ve oldukça güzel bulduğum hardaliye içeceğini biraz araştırarak ilk yapılmaya başladığı günden bugüne serüvenini ve insana faydalarını öğrendim. Hardaliye hakkında edindiğim bu bilgileri sizlerle de paylaşmak adına bu yazıyı kaleme almış bulunuyorum.  

Geçmiş yüzyıllara gittiğimizde bağcılığın, Kırklareli için çok önemli bir ekonomik değer olduğunu görmekteyiz. Öyle ki Kırklareli’nin eski isimlerinden birisi, Bulgarca “üzüm şehri” demek olan “Lozengrad”dır. Ünlü seyyah Evliya Çelebi  seyahatnamesinde Kırklareli ve civarında rastladığı “içinde adam yürüse kaybolur” diye anlattığı o üzüm bağlarından bahsetmiştir. Kırklareli de bağcılığın en gelişmiş ve yaygın olduğu yerlerden biri Üsküp beldesi imiş. Trakya bölgesinin iç kesimlerinden ve Kırklareli ilindeki bağlardan toplanan bütün üzümler çeşitli yollarla Üsküp beldesinde toplanırmış. Üzümler pestil, pekmez, pelte, beyaz şıra, kehribar renginde kükürtlü şıra yapılarak değerlendirilirmiş. Hardaliye isimli içeceğin üretimi Osmanlı döneminde geleneksel yöntemler yardımıyla üzüm şırasını koruyabilme amacıyla geliştirildiği düşünülmektedir.

Cumhuriyet döneminde ise 20 Aralık 1930 tarihinde Cumhurbaşkanı sıfatıyla Mustafa Kemal Kırklareli ye yaptığı bir ziyaret esnasında, kendisine bir belediye görevlisi tarafından sunulan hardaliyeyi çok beğenmiş ve dönemin Kırklareli Belediye Başkanı ve kentin eşrafının bulunduğu topluluğa hardaliyenin millî bir üretim hâline getirilmesini öğütlemiştir. Ancak uzun süre bu konuda herhangi ciddi bir girişim yapılamamış geleneksel olarak evlerde yapılan üretim ile varlığını sürdürmeyi başarmıştır. 2010 yılında bir grup müteşebbisin Kırklareli Kızılcıkdere Organize Sanayi Sitesinde bir hardaliye fabrikası kurması ile geleneksel üretimden seri üretime geçilmiş olan hardaliye günümüzde hem fabrikasyon olarak hem de geleneksel yöntemler ile üretimi devam ettirilmektedir.

İnsan vücudu için son derece önemli maddeleri içeren hardaliyenin özellikle de kalp damar hastalıklarına karşı vücudu koruyucu etkisi sebebiyle uzmanlar tarafında günde en az 2 su bardağı kadar tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Vücudun mineral dengesinin korunmasında da büyük rol oynayan hardaliyenin yapımında olgunlaşmış papazkarası ve pamit cinsi yaş üzüm kullanılmaktadır. Günümüzde ise cardinal ve alphonse cinsi üzümler daha çok tercih edilmektedir. Ayrıca içerisinde vişne, kırılmış siyah hardal tohumu ve ayva yaprağı gibi farklı ürünlerde yer almaktadır. Fermente bir içecek olan hardaliyenin yapımında kullanılan hardal tohumları alkol oluşumunu engellemektedir.

Önceleri geleneksel yöntemlerle yapılan hardaliye bugün daha kolay yöntemler tercih edilerek yapılmaktadır. Hardaliyenin hazırlanması üzümlerin en olgun dönemlerine rast gelecek şekilde bağ bozumu sonrasında başlar. Sizlerde evinizde son derece faydalı olan bu içeceği yapabilirsiniz. Hardaliye yapabilmemiz için;
1 kilogram siyah üzüm, yarım çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı siyah hardal tohumu,1 tatlı kaşığı şekere ihtiyacımız var. İlk olarak üzümleri bol suyla güzelce yıkamalıyız. Yıkama işleminin ardından üzümler mutfak robotundan geçirilmelidir. Bu şekilde elde edilen karışımın suyu süzerek bir kavanoza koyulmalıdır. Daha sonra ayrı bir yerde sahanda döverek toz haline getirdiğimiz hardal tohumu kavanozdaki üzüm suyuna ilave edilmelidir. Kavanozun içine tuz ve şeker ilave edildikten sonra hava almayacak şekilde kapağı kapılarak serin ve karanlık bir ortamda yaklaşık 10 gün boyunca bekletilmelidir. 10 gün sonra hazır hale gelen hardaliye içeceğimizi afiyetle tüketebiliriz.  Geleneksel ve yöresel bir tat olan hardaliyenin faydaları oldukça fazladır. Kısaca faydalarını şöyle izah edebiliriz. Yaşlanmayı geciktirici etkisi vardır, kansere karşı koruma sağlar, Vücudu güçlendirir ve mineral dengesini korumaya yardım eder, kolesterol ve tansiyonu düşürmeye yardımcı olur, kalp-damar hastalıklarına karşı önemli ölçüde koruyucu bir etki sağlar. Bağırsak ve sindirim sistemini düzene sokmaya yarar, böbrekleri korur ve böbreklerin gelişimine fayda sağlar. Cilt hücrelerini yenileyerek cildi güçlendirir.  

Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Kırklareli Hardaliyesi tescillenmiştir. Ayrıca coğrafi işret almış olan hardaliyenin üzüm şırasına kıyasla daha güçlü ve daha yoğun bir tadı vardır. 500 yılık bir geleneğin ürünü olan hardaliye doğal sağlık ve enerji içeceğidir.