DONDURMANIN BAŞKENTİ "KAHRAMANMARAŞ"

DONDURMANIN BAŞKENTİ “KAHRAMANMARAŞ”

Uzunca bir süredir devam ettiğimiz ve ülkemizin dört bit köşesindeki güzellikleri ortaya koymaya çalıştığım gezi yazılarımın bir yenisi ile daha sizlerin huzurundayım. Bu yazımda sizlere tabii güzelliği ile keşfedilmeyi bekleyen, edelerin memleketi, kahramanlar diyarı Kahramanmaraş’ı anlatmaya çalışacağım. Birçok kez ziyaret ettiğim tabii güzelliği ile keşfedilmeyi bekleyen, şair ve yazarların yetiştiği, edelerin memleketi, kahramanlar diyarı Kahramanmaraş’ta son zamanlarda yapılan arkeolojik çalışmalar şehirde yaşamın 14-16 bin yıl önce başladığını göstermektedir.  
Bugün buz gibi sularının olduğu Tekir Vadisi, Döngel Köyündeki mağaralarda yapılan araştırmalarda ele geçen buluntular yörede insan yerleşiminin Üst Paleolitik Çağda başladığını; Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Çağlarında da sürdüğünü göstermektedir. Elbistan, Pazarcık, Türkoğlu ilçelerinin çevresinde antik çağlara ait çok sayıda yerleşim izlerine rastlanılmıştır. Yine Kahramanmaraş merkezinde 2009 yılında yapılan kazılar esnasında M.S. 300-400 yıllarına ait olan Germenicia Antik Kentine dair birtakım mozaikler bulunmuş ve bunlar üzerinde çalışmalara başlanmıştır. Antik çağlardan günümüze kadar bu bölgede ilk medeniyetin M.Ö. 2000-1200 yılları arasında Hititlere ait olduğu bilinmekte ve bu dönemde bölgede hüküm süren Hititlilerin kültürel ve siyasal varlığı Kahramanmaraş için oldukça önemlidir.
Büyüleyici güzelliği kadar tarihi akışı da önem arz eden Kahramanmaraş ve çevresinde M.Ö. 1000’li yılların sonlarına doğru, Geç Hitit Krallıkları hüküm sürmüştür.  Bu krallıklardan oluşan siyasi teşekkülün adı ‘’Gurgum’ ’dur. Asur Krallığı’na ait yıllıklardan ulaşılan bilgilere göre Gurgum Krallığı’nın merkezi olarak bölgeye ‘’Markas’’ veya ‘’Markasi’’ ismi verildiği anlaşılmaktadır. Bu döneme ait bölgede tespit edilen ve kalede bulunan Maraş Aslan’ı adı geçen krallıkların bölgedeki varlığını ispatlamaktadır. Kahramanmaraş ve çevresinde Hititlilerden sonra    M.Ö. 762-612 yılları arasında Asurlular egemenlik kurmuştur. Daha sonra bölgede   Med’ler ve Pers İmparatorluğunun hakimiyetini görmekteyiz. M.Ö. 330’lu yıllara gelindiğinde Anadolu’nun büyük çoğunluğunu eline geçiren Büyük İskender bölgeyi Makedonya İmparatorluğu’nun hakimiyetine dahil eder. Bu dönemde Kahramanmaraş Makedonya medeniyetin önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bölge M.S. 64 yılı itibari ile Büyük Roma İmparatorluğu’nun hakimiyetine girmiştir. Bu dönemde Kahramanmaraş’a “Germenicia” ismi İmparator ‘’Gaius Lulius Caesar Augustus Germanicus’’ a atfen verilmiştir.
M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun Doğu Roma ve Batı Roma diye ikiye ayrılmasından sonra Kahramanmaraş ve çevresi Doğu Roma yani Bizans İmparatorluğu’nun egemenliğinde kalmıştır.  Her dönemde büyük bir öneme sahip olmuş Kahramanmaraş bu dönemde; Kapadokya ve Kuzey Suriye gibi dönemin önemli merkezlerine yakın, dağların güney düzlüklerinde, su kaynakları bol bir coğrafyada kurulmuş; stratejik öneme sahip olmuş, çevre medeniyetlere ulaşımı kolay, ticaret ve ekonominin geçiş bölgesi olmuştur. Bölgede Roma ve Bizans dönemlerine ait çok sayıda tarihi kalıntıya rastlamak mümkündür.
Kahramanmaraş ve çevresi 6. yüzyıl da Arap akınlarına sahne olmuş ve 637 yılında Halid Bin Velid komutasındaki İslam donanması Kahramanmaraş’ta İslam fethini gerçekleştirmiştir. Bu tarihten sonra şehir bir süre Bizanslılar ve Müslümanlar arasındaki hâkimiyet mücadelesine sahne olmuştur. Kahramanmaraş ve Elbistan bölgeleri 1071 yılında Malazgirt Savaşı sonrasında Anadolu topraklarının Türklere açılması ile Türk yurdu olmuştur. 1086 tarihinde Selçuklu komutanı Emir Buldacı tarafından fethedilerek bu tarihten sonra Anadolu Selçuklu Devleti’nin hakimiyetine girmiştir. Bölge XII. Yüzyılın sonuna kadar Selçuklu, Bizans, Haçlı ve Danişmentliler arasında sık sık el değiştirmiş Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılması ile İlhanlı ve Memlüklülerin hakimiyetine girmiştir. 1337–1522 yılları arasında Kahramanmaraş ve Çevresi Dulkadiroğlu hanedanlığının egemenliğine geçmiştir. Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı Devleti’ne katılarak 1531 yılında Osmanlı Devleti’ne bağlı bir eyalet haline gelmiştir. Osmanlı döneminde ‘’Dulkadir Eyaleti’’ olarak anılan şehir; 1831 yılında ‘’Maraş’’ olarak ismi değiştirilmiştir. 1840 yılı itibari ile kentin idari yapısı eyaletten ‘’Kazaya’’ dönüştürülmüş. 1853-1856 yılları arası Adana Eyaletine bağlanmış. 1865 tarihi itibari ile de Halep Vilayetine bağlı bir yönetim birimi olmuştur. 1914 yılına kadar süren bu yönetim; daha sonra bağımsız bir sancak haline gelmiştir. Bu sancağa Pazarcık, Elbistan, Zeytun ve Andırın kazaları bağlanmıştır. Kahramanmaraş 1923 yılında Cumhuriyetle birlikte il olmuştur.
Kahramanmaraş 1. Dünya Savaşı sonrasında imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile Fransızların işgaline uğramıştır. Fransızların Kahramanmaraş ve çevresinde egemenlik kurma emellerine mâni olmak için Sütçü İmam başta olmak üzere buradaki halkın direnişi ile Kahramanmaraş tarihte eşi ve benzeri görülmemiş bir direniş göstermiştir.
Dondurması ile meşhur Kahramanmaraş’ı kahramanları, şair ve yazarları ile bilirdik. Şehre birkaç kez gittiğimde gördüm ki Kahramanmaraş gizli bir tabiat harikası imiş. Bu şehri mutlaka gezmeli ve keşfetmelisiniz. Kahramanmaraş gezisinde görülmesi gereken yerler arasında şehir merkezinde yer alan M.Ö 1. yüzyıl–M.S 2. yüzyıl arasında inşa edildiği düşünülen Kahramanmaraş Kalesi, Hurman Kalesi, eski Kahramanmaraş-Elbistan yolu üzerinde Ceyhan Vadisi Bulutoğlu Köyü Ahrazlar Mezrası üzerinde yer alan Ali Kayası, Tarihi Maraş Konakları, Afşin Ashab-ı Kehf Külliyesi ve mağarası, Afşin Ulu Camii, Kahramanmaraş-Kayseri yolu üzerinde bulunan Döngel Mağaraları ve şelaleleri, Döngel Köyü’nde yer alan Direkli Mağarası, Pazarcık ilçesinde yer alan Bulut Deliği Mağarası, Göksun ilçesinde yer alan Gümüşkaya Mağarası, Karamanlı Köyü ve Hacınınoğlu Köyü arasında yer alan Savruk Mağarası, Çokran Mavi Göl Şelalesi, Toprakhisar kanyonu ve içerisinde yer alan Galgamaç Şelalesi, Elbistan Pınarbaşı, kayak severler için Yedikuyular Kayak Merkezi, Andırın yaylaları, Tekir yaylası, Başkonuş yaylası ve Ekinözü İçmeleri sayabiliriz. Bununla birlikte, Kahramanmaraş Arkeoloji Müzesi, Kahramanmaraş Kültür Evi ve Etnografya Müzesi, Kahramanmaraş Kurtuluş Müzesi, Dulkadiroğlu Tematik Mutfak Müzesi, Dondurma Müzesi ve Yedi Güzel Adam Edebiyat Müzesi de mutlaka ziyaret edilmesi gereken yerler arasındadır. Kahramanmaraş’ın büyüleyen atmosferlerinde birisi de şehir merkezinden Göksun istikametine devam ettiğinizde karşılaştığımız soğuk suları ile hayran bırakan ‘Yeşilgöz’. Yeşilgöz adı ile müsemma. Burada su yerden kaynayarak çıkıyor. Ve ilk çıktığı yerde su yemyeşil. Bu nedenle bu isimle anılıyor. Suyun ilk çıktığı nokta tel örgü ile çevrilmiş insanlar bu güzelliğe zarar vermesinler diye. Burada suyun çıkış noktasından süzüle süzüle akışını uzun uzun seyreyledim. Şırıltısı insanı dinlendiriyor ve öte alemlere götürüyor. Bu suya dokunabilmek ne mümkün. Elinizi suya değdirdiğinde soğukluğu içinizi donduruyor. Yemyeşil suyun gürül gürül akışına kendini bırakarak, dere boyunca yürüyüş yapmak insanın ruhuna nasıl bir dinginlik verdiğini anlatabilmek ve eşsiz güzelliği tarif edebilmek mümkün değil. Dere boyunca süzülen çilek tarlaları ile etrafa dağılan mis gibi çilek kokusu da insana ayrı bir ferahlık veriyor. Buraları içine sindire sindire yaşamak lazım. Burada sayfalarca bu anı anlatmaya çalışsak yine de eksik anlatmış oluruz.
Şair Gülten Akın, Maraş halkı için “Adamın su gibi akanıdır Maraşlı” diye ifade etmektedir. Ünlü Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, ise Seyahatnamesinde Maraş halkı için, “Kelimatları lisan-ı Türkidir ve ekseriya halkı Türkmendir” der. Kahramanmaraş ve çevresinde başta Oğuzların Avşar, Bayat ve Beydili boyları çoğunlukta olmakla birlikte hemen hemen 24 Oğuz boyunun tamamı mevcuttur.
Dövme dondurmasıyla meşhur Kahramanmaraş’ı gezdikten sonra buradan Bakır Hediyelikler, Osmanlı çarıkları, deri sandaletler, yemeni, meşhur Tarhana Cipsi, kuru dolmalıklar ve dondurma almayı unutmayınız.