İSKANDİNAVYA SOĞUK VE KARANLIKTA YAŞAYAN ÜLKELER

İSKANDİNAVYA
SOĞUK VE KARANLIKTA YAŞAYAN ÜLKELER

Önder Gürcan
[email protected]

İnsanlar, uzayda bilinmeyen bu kadar gizemli gezenler ve dünyalar varken  küçücük bir gezegen olan yeryüzünün çoğrafyasını  öğrenmek ister.
Ben de geçenlerde, dünya haritasını; Kuzeyde, Atlas Okyanusu’ndan doğuya doğru yönelinerek  Grönland, Kuzey Buz Denizi, İzlanda, Avrupa Kıtası, Kuzey denizi, Norveç Denizi ve Baltık Denizi derken İskandinavya Yarımadası’na kadar göz gezdirdim.
Haritada ilgimi çeken  İskandinavya’ya kış mevsiminde gidilir mi? diye düşündüm.
Çok geçmeden, emekli seyahat çantam elimde, kendimi önce Ankara ve İstanbul havaalanlarında, daha sonra da İsveç’te Stockholm’da buldum.
*
İskandinavya, Kuzey Avrupa'da Norveç, İsveç ve Danimarka’nın oluşturduğu bir bölge. Öte yandan Finlandiya, İzlanda, Faroe Adaları, Åland Adaları,  ve Grönland de kültürel yönden Nordik  coğrafyasına dahil.
Nordik ülkeleri; Kuzey, Norveç ve Baltık denizlerine bağlı, binlerce liman, körfez (fiyord), göl, akarsu ve su yolu üzerinde yerleşik olduğu için,  “Yüzen Güzel” olarak tanımlanıyor.
*
Bölgenin en büyük yerleşim alanları: 1049’da kurulan başkent Oslo (Norveç), 1200’de kurulan başkent Stockholm (İsveç) ve 1800’de kurulan başkent Kopenhag (Danimarka).
İskandinavya’da konuşulan diller Fince grubunu kapsıyor. Uluslararası bir kuruluş tarafından geçenlerde yapılan bir araştırmada Norveç, İsveç ve Danimarka;  diğer bütün  gelişmiş ülkeleri geride bırakarak dünyanın en gelişmiş ve mutlu ülkeleri olarak açıklandı.
İskandinavya (Scandic) coğrafyası, aynı zamanda, petrol, doğal gaz, maden, gemicilik, deniz ticareti,  ormancılık (çam, meşe, huş vb.), deniz ürünleri ve yüksek teknolojiye dayalı güçlü ekonomiye sahip.
Ayrıca, taşıt ve uluslararası mağazacılık (İkea, Bauhouse) sektörlerinde ön planda.
Milli para birimleri “Kron.”
Kişi başına düşen yıllık milli gelir 55.000 ABD doları seviyesini aşmış.
*
İskandinav ülkeleri, parlamenter demokrasi ve anayasal monarşi sistemiyle yönetiliyor.
Bölge, 1600’lü yıllarda, uzun süre  Sovyet tipi eski evlerde İsveç Vasa Uygarlığı’nın etkisinde kalmış. 
Bugün, Norveç dışında İsveç ve Danimarka Avrupa Birliği üyesi ülkeler...
Kanunlar, hukuk ve nezaket kuralları sıfır toleransla uygulanıyor. Ceza evleri beş yıldızlı otel gibi.
Nordik insanları; çok kitap okuyan, kültürlü, sakin, sıcak ve dürüst olarak tanınıyor. Şehir dışındaki köylerde yalnızlık sendromu ile yaşamayı tercih ediyorlar. 
Evrensel hukuk, özgürlük, demokrasi ve insan hakları önemli  değerler arasında kabul ediliyor.
Buna karşın bölgede zaman zaman bazı yasa dışı politik olaylar da dünya basınına yansıyor.
*
Kadın ve erkek eşitliği çok kuvvetli bir yaklaşımla hayata geçirilmiş. Kamusal tuvaletlerde bile ayırım yapılmıyor. Hatta birçok yerde kadının gücü önde.
Kadının maaşının daha yüksek olduğu ailelerde temizlik ve yemek işleriyle çocuk bakımını erkekler üstleniyor.
Çocukların 16 aylıktan sonra  eğitimi, devlet kurumlarındaki kreşlerde parasız olarak gerçekleştiriliyor.
Eğitim sistemi, öğrenci ve öğretmenler tarafından müştereken hazırlanan plan ve programlara göre devlet yönetimince belirleniyor. Uluslararası yarışmalarda İskandinav çocukları hep birincilik elde ediyor.
*
İskandinavya’da işsizlik yok. Ancak çalışmayan insanlar var. Çünkü aileler tek maaş ile normal ihtiyaçlarını karşılayabiliyor.
Diğer ülkelerden işçi de ithal ediliyor.
Birtakım gelir gruplarında yüzde 70 civarında vergi ödeniyor.
Halk; kaynakların eğitime, ekonomiye ve sosyal yardımlaşmaya harcandığı için vergi ödemeyi seviyor.
Milli sporları buz pisti ve kayakçılık. Bu alanda dünya birinciliklerini hiçbir ülkeye kaptırmıyorlar.
Büyük şehirlerde bin yıllık kraliyet sarayları, kaleler, heykeller ve parklar ile birlikte opera, tiyatro,  kültür merkezleri yanı sıra noel pazarları görülmeye değer.
*
Yılın çoğunda soğuk ve karanlıkta yaşanıyor. Güneş ve gün ışığı yalnızca yaz aylarına mahsus.
Saat 15.00’de akşam oluyor. Ana yol, cadde, sokak, bina, iş yeri  ve parklar sürekli olarak elektrik ile aydınlatılıyor. D vitamini eksikliği ve psikolojik etkileşim yüzünden insanlarda ilaç kullanımı yaygın. Ne var ki halk, iklimsel olumsuzluklara karşı kamu  idarelerince etkin bir şekilde eğitimden geçiriliyor.
Her şeye karşın İskandinav insanı mutlu olmayı iyi öğrenmiş.
*
İsveç ve Danimarka’yı birbirine bağlayan, suni bir ada, köprü ve tünelden oluşma “Öresund Köprüsü” bir dünya harikası.
Grigoriy Petrov’un Finlandiya’daki kültürel gelişim ve eğitimi konu  alan “Beyaz Zambaklar  Ülkesinde”  araştırma kitabı; Norveç edebiyatından Knut Hamsun’un  “Victoria” romanı ve Danimarkalı yazar Hans Christian Andersen’in kaleme aldığı “Andersen Masalları” dünyaca en çok okunan kitaplar arasında yer alıyor.
Kopenhag Limanı kenarındaki heykeliyle insanları selamlayan Andersen masallarındaki sevimli “Deniz Kızı”, “insanlığın  masallara da ihtiyacı var,” diyor.
*
İskandinavya’daki yerli halkın bir parçasının, Orta Asya Türklerinin bir kolu olan Sami ırkınden geldiği bilgisi veriliyor.
Bazı köylerde kullanılan Ural - Altay kökenli Türkçe kelimeler dikkati çekiyor.
*
Sekiz ve onbirinci yüzyıllarda  Avrupa denizlerinde hüküm süren İskandinavyalı savaşçı, korsan ve tüccar kavim olan Paganist “Viking”lerin efsaneleri dilden dile dolaşıyor, romanlara ve sinema filmlerine konu ediliyor.
Dünyada ilk savaş gemisini Vikingler 1628’de icat etmiş.  Kopenhag, Stockholm, Malmö ve  Oslo’da Viking krallıklarından kalma çok sayıda saray, heykel ve kaleler; müzelerde de aslan başlıklı Viking savaş gemileri  sergileniyor.
Bir çok daldaki “Nobel Ödülleri” Stockholm’deki Belediye Binası’nda veriliyor.  Nobel Müzesi ziyaretçilere açık.
*
Kuzey Kutbu’nu, Norveçli kaşifler keşfetmiş. Bu kaşiflerin heykelleri Oslo ’da bulunuyor.
İskandinavya’nın yukarısında,  insan yüzü görmemiş topraklarda ancak kendisini gösteren “kuzey Işıkları”nın olağanüstü renkli dansları, romantik gezginlerin  gündeminde.
*
Çinli turistler, son yıllarda Nordik ülkelerini uğrak yeri edinmiş; bu yüzden otelleri Çinliler doldurmaya başlamış.
*
Stockholm, Oslo, Malmö ve Kopenhag’da iş yeri açmış çok sayıda Türk yaşıyor. Ayrıca müteahhitlik işlerini üstlenmiş bazı Türk firmaları, Norveç ve Rusya’da (Moskova, Murmansk, St. Petersburg, Siberia) şubeler açmış.
Bu arada, fındıklı lokum ekinde güler yüzle içilen  “Türk Kahvesi Sohbetleri” hiç unutulmamış.
*
Kopenhag Havaalanı’ndan İstanbul’a dönmeden önce, Orta Çağ’dan bu yana uluslararası ticaret limanı kimliğini korumuş olan Malmö ‘de, dünyanın dört bir yanına sefere çıkan gemilere bakarak, World Trade Center bölümündeki bir “café”de, İsveçli akademisyen bir aile ile dünyanın ve insanlığın halleri ile ilgili bir sohbet yaptık.Garson kıza “Türk usulü okkalı bir kahve!” ısmarladım. Kız, anlamadı, şaşırdı. Ben, “Coffee Lattee” diye düzeltince bu defa gülümsedi. O zaman da tabii ki bu sohbet, okkalı kahve sohbeti değil, “Coffee Latte Sohbeti” oldu.
*
Uzayda küçücük bir gezegen olan dünyanın coğrafyasında insanlar için konuşulacak konular ve gezilecek yerler sonsuzdur.
Yabancı bir ülkeye seyahate çıkmadan, o ülkenin yerini, tarihini, devlet yapısını, ekonomisini, edebiyatını  ve toplum kültürünü araştırmak ve öğrenmek gerekir.
Bu nedenle seyahat, gerçekten zor bir iş doğrusu.