ADATEPE KÖYÜ

ADATEPE KÖYÜ CAMİİ MİNARESİ YIKILYOR

                        NACİ YENGİN

                        www.tarihistan.org

                        [email protected]

                Yönümü ne zaman Adatepe’ye çevirsem aklımdan üç yıldır çıkmayan minarenin âleminde bulunan boynu bükük hilal canlanır zihnimde!

            Adatepe’yi üç yıldır daha sık gelip gitmeye başladım.

            Her yaz mutlaka bir fırsatını bulup soluğu Adatepe’de alıyoruz.

            Adatepe’ye varır varmaz sizleri tarihi dokusunu hiç kaybetmeyen ve 1989’dan itibaren SİT alanı ilan edilen taş evler ancak muhteşem mimarisiyle Selçuklu, Osmanlı ve Rum evleri karşılıyor.

                Homeros’un İlyada’sında da bahsettiği Kazdağlarının doruklarında yaşayan bir köy Adatepe. “Ama o Zeus'u da görüyordu /çok pınarlı İda'nın en yüksek doruğunda, /görünce de korku kaplıyordu yüreğini......Hera dosdoğru yürüdü Gargaros doruğuna, /İda'nın en yüksek tepesiydi bu....”diye seslendiği tepenin Türklerin uygun gördüğü isim Adatepe.

            Köyün bulunduğu bölge Truva, Leleg, Midilli, Pers, Atina, Roma, Selçuklu, Osmanlı hâkimiyetleri görmüş ve bunların izlerini taşıyor.

            Bugün, daha önceden mevcut evlerden başka yeni ev yapılamamakta, mevcut ayakta olan evler aslına uygun restore edilmekte, yıkık durumda olan evler ise köydeki mimariye uygun yeniden inşa edilmektedir. Zeus Atları antik çağdan kalmış olup, köyün denize bakan tepesinde bulunmaktadır. Köy camii Selçuklu yapımıdır denmesine rağmen daha güçlü ifadeler Adatepe Köyü Camisinin büyük bir ihtimalle Fatih’in Hocalarından Zağnos Paşa’nın hanımı ve Fatih Sultan Mehmet’in kardeşi Fatma Balla Sultan veya Nefise Hatun,  adına yaptırdığı yönündedir. Selçuklu ya da Osmanlı eseri olduğuna dair kesin bir belgeye henüz rastlanamamıştır.

            Ancak köy sakinleriyle yaptığımız 17 Temmuz 2011 tarihli görüşmede caminin her ne kadar adının Adatepe Camisi olarak geçse ve 1952 tarihi görünse de aslında Fatih’in Vezirlerinden Zağnos Paşa tarafından yaptırıldığı genel kanaattir.

            Caminin Osmanlı tapu kayıtlarında ve Ayvacık İlçe Müftülüğü ve Camii İbadete Açılış Beratında 500 m2 arsa içerisinde XVIII. Yüzyıla ait bir eser olduğu kaydedilmektedir.

            Bizim için biraz da Manisa’da Fatih’in Şehzadeliği döneminde genç şehzadenin savaş eğitmeni ve lalası olması hasebiyle öneme sahip olan Mehmet Zağanos Paşa daha çok Balıkesir Zağnos Paşa Camisi ile hatırlanır. Ancak hanımı Fatma Bala Sultan ya da Nefise Hatun adına yaptırmış olduğu Adatepe Camisi de onun denizcilikte ileri gittiği ve Balıkesir Valisi iken buraları da koruma altında tuttuğunu göstermektedir.

            Üç yıldır Adatepe Köyündeki taş evlerin restorasyonuna ve köyün koruma altında olmasına, tarihi dokusunun titizlikle korunmaya çalışılmasına rağmen dikkatimizi çeken bir husus vardı. Adatepe Köyü Camisi, Medresesi ve özellikle minaresinin bakımsız hatta yer yer yıkılmak üzere olmasıydı!

Camii minaresi ve minarenin âlemi sayılan hilalinin düşebileceği konusunda en ciddi uyarıyı www.tarihistan.org sitesinde” Minarenin şerefesinden yukarısı özellikle hilali boynunu bükmüş mahzun bakışlarla gelen geçenden yardım bekliyor.” Cümleleriyle Oğuz Kağan.Y1 yapmış. Hatta köylülerden alınan bilgiye göre minarenin yıkılma tehlikesi geçirdiği âleminin düştüğü konusunda müftülük, kültür bakanlığı ve vakıflar nezdinde girişimlerde bulunulmuş olmasına rağmen bir sonuç alınamamış!

Köylüler bu duruma bir anlam veremiyor. Bu kadar göz önünde olmasına ve onlarda yazar, akademisyen ve tanınmış insanın yer yer yaşadığı, gidip geldiği tarihi dokusunun koruma altına alındığı böyle bir yerdeki tarihi cami ve minarenin korunamamasına anlam veremiyorlar.

Minarenin Hilali (Âlemi)yerde duruyor. Minarenin açık kapısından içeriye girdiğimizde bizi boynu bükük hilal karşılıyor!

Caminin medresesi bakımsız… Cami bahçesindeki tarihi su sarnıcı hala kullanılıyor.

Camii planı klasik Türk-İslam mimarisi… Kareye yakın dikdörtgen planlı cami kesme taş ve tuğladan yapılmış, üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüş. Mihrap ve minberi mukarnaslı olup, üzerlerinde rumi motifler ve bitkisel bezemeler görülmektedir. Ayrıca haziresinde de Osmanlı taş işçiliğini yansıtan mezar taşları bulunmaktadır. Caminin altında bir de sarnıç vardır. Caminin köşesine kare kaide üzerine silindir gövdeli köfeki taşından bir minare eklenmiştir.

Camii bahçesindeki mezar camiye hizmet edenleri ev sahipliği yapıyor.  Asırlık çınar ağaçlarının arasında huzurlu mekânların en güzellerinden birisi…

İlgi bekleyen gözlerle köyün en yüksek tepesinde beş vakit insanları çağırmaya devam ediyor cami ve yerdeki hilal!