Dünyada ve yurdumuzda olanları gördükçe kendimize, insan nedir sorusunu sormak zorunluluğu hissediyoruz. Eşref-i mahlûkat olarak inandığımız insanın yaşam koşullarındaki değişimi, ilgisiz ve sorumsuzluğu şaşırmamıza sebep oluyor. Ama bu dünyada hiçbir şeye şaşırmamak gerektiğini bilecek tecrübede olduğumuz için bunun sebepleri hakkında düşünmeyi daha uygun buluyorum.
Ünlü Fransız tarihçisi ve filozofu Hypolite Taine insanı, kozasını ören ipek böceklerine ve bal yapan arılara benzeterek “ Felsefeler ve şiirler üreten hayvan” olarak tanımlıyor. Düşünen ve akıllı bir canlımı yoksa ezbere yaşayan, ezberini hiç sorgulamayan, bildiğinden hiç şaşmayan sabit fikirli bir mahlûk mu?”
Klasik felsefeye göre ise “insan düşünen bir varlık”. İnsan denen varlığın tanımıyla ilgili kesin kati bilgiler içeren bir tanım yapılamamış.
Martin Luter ise “Kuşlar gibi uçmayı, balıklar gibi yüzmeyi öğrendik, fakat bu arada çok basit bir sanatı unuttuk, insan gibi yaşamak” diye görüş belirtiyor.
Büyük Türk bilgini Farabi’nin felsefesinin işlendiği kitapta;
“İnsan Nedir? Farabi’nin felsefesinde insan, âlemin en sonunda yer alan en mükemmel canlıdır. İnsan gibi dil ve düşünce yetisine sahip başka bir canlı yoktur. Bu yüzden insanın kendisinin ne olduğunu bilmesi önemlidir. Aynı zamanda insan kâinatın bir parçasıdır. Ne insan kâinattan ayrıdır, ne de kâinat insandan. Farabi insanı sadece bu şekilde tanımlamayıp, psikolojik olarak da insanın tanımını yapmıştır. Ona göre insan, nefis, düşünme, hayal etme, arzulama ve duyum özelliklerinden oluşmaktadır… İnsan bilmeye muhtaçtır. Bilmeyen insanın aklı ve ruhu boştur.” (1)
İslam’a göre insan Bakara Suresinin 30. Ayetinde belirtildiği gibi “yeryüzüne halife kılınmıştır”. Hür iradesiyle; Allah’ın insanlar için koyduğu yasaları onun vekili olarak uygulayacak, uygulatacak soylu bir varlıktır.”
“ Allah yeryüzünde bütün varlıkları sizin için yarattı” (2)
“Göklerde ve yerlerdekilerin tümünü kendisinden bir lütuf olarak size boyun eğdirdi.”(3)
“Böylece insanoğullarını yücelttik. Karada ve denizde ulaşımlarını sağladık. Onları tertemiz yararlı besinlerle rızıklandırdık ve onları yarattıklarımızın pek çoğuna üstün tuttuk” (4)
İnsanlar Allah’ın yarattığı önemli eseridir. Bu görüşlerin ışığı altında insan önemlidir, özledir. Ama insanın önemli olduğunun farkında olduğu söylenemez. Eğer farkında olsalardı topluluklardaki ve bireylerdeki rahatsızlıklar, haddini aşmalar, sevgisizlik, EGO kasırgasına tutulmazlardı. Davranış ve tavırlarıyla, düşünce ve fikirleriyle kendini aşağılayan bir çizgiye düşmezlerdi. Aslında bu konu üzerinde din âlimleriyle beraber felsefecilerin sosyologların, psikologların, hukukçuların çalışarak doğru, etkili, kabul edilebilir bir sonucu tespit etmeleri gerekir.
İyi ve yararlı insan olmak dileği ile.
Bak.(1). Varmısın ki Yok Olmaktan Korkuyorsun-Farabi- Mesud Topal-Sh. 11
(2). Bakara Suresi 29. Ayet
(3) . Casiye Suresi 13. Ayet
(4). İsra Suresi. 70. Ayet.
FACEBOOK YORUMLAR