Oğuz Kağan Destanı Üzerine

Oğuz Kağan Destanı Üzerine
     Türk destanları içinde en muhteşem ve mühimi Oğuznâme’dir. Bugüne kadar pek çok Oğuznâme tespit edilmiştir. Eski Türk tarihinde hükümdarların hayatları, efsanelere büründürülmüş ve kutsal bir olay gibi anlatılmıştır.
      Oğuz Kağan’ın Türk dünyası içinde çok mühim ve aziz bir yeri vardır.  Onun içindir ki Oğuz Kağan gibi, bütün Türk kavminin atası olan kutsal bir kişinin kökleri yüceltilip, Tanrıya ve Göğe bağlanmıştır. Türk destanlarının içinde, “Asya Hunlarının Türk kültüründeki en önemli mirası Oğuz Kağan Destanı'dır. Çok eski destanlar tarihin tek bir dönemini, tek bir dönemin şahsiyetlerini, tarihteki tek bir olayı yansıtmazlar. Birbirinden farklı ve uzak dönemlerde geçmiş olaylar, farklı dönemlerin kahramanları destanlarda tek bir kahraman etrafında birleştirilebilir. Bir destanda farklı dönem ve kahramanları yansıtan çeşitli katmanlar bulunabilir. Kanglı, Karluk, Kıpçak boylarının ortaya çıkışı ve Oğuz Kağan tarafından onlara bu adların verilişi destandaki tabakalaşmayı çok açık bir şekilde yansıtır; çünkü anılan boyların her biri farklı zamanlarda oluştuğu hâlde destan bunu Oğuz Kağan'ın şahsında aynı zamanda birleştirmiştir.  Türk mitoloji ve konisi çerçevesinde anlatılanlar Oğuz kağan Destanı’nın ilk katmanını oluşturur. Burada Oğuz Kağan'ın hayatı, evlenmesi ve çocukları, mücadelesi anlatılır, ikinci katmanda ise Alp Er Tonga vardır. Üçüncü katman olarak Mete Han kabul edilir. Onun iktidar mücadelesi ve seferleri, efsaneyle karışmış da olsa gerçek bir şekilde kayda geçmiştir.”(1)
Eski Türkler yeryüzünü bir Türk devleti, Oğuz Kağanı da bütün insanlığın bir hükümdarı olarak düşünüyorlardı" (2)
Altay'da olmuş idi, bir çocuk doğmuş idi,
Dünyaya gelir iken, nurlara boğmuş idi.
Yedi kurtlar uçmuşlar, koku alıp koşmuşlar,
"Çocuğu ver", demişler, uluyarak coşmuşlar.

Destanın sonunda Kağan,  çocuklarına söyle seslenir:
Ben çok aştım; çok vuruşmalar gördüm;
Çok kargı ve çok ok attım; atla çok yürüdüm;                                                          
Düşmanları ağlattım; dostlarımı güldürdüm.
Ben Gök Tanrıya borcumu ödedim.
Şimdi yurdumu size veriyorum'

Celil Altınbilek
28.03.2023

1-Ahmet Bican Ercilasun Türk Dili Tarihi 2004
2-Bahaeddin Ögel