TEK TÜRKÇE ÖNÜNDE YENİ ENGELLER

1990’dan îtibâren Türk coğrafyasının hemen tamâmını gördüm. Türkçe merâkım dolayısıyle ayrı bir dikkatle incelediğimi tahmin edersiniz. Dilcilerimiz ağırlıkla kelimelere dikkat ettiler. Sonra dilin yapısı ve sesi üzerinden başka teknik hususlara baktılar. Ben aynı malzemeden hayâta ve topluma baktım.

Türk dünyâsı ile gözlemlerim bana başka bir hakîkati gösterdi. Bizimle diğer Türk toplulukları arasında Türkçe dikkati bakımından önemli farklar vardı. Devleti olan Türk toplulukları, yoğun bir edebî dil yaratma baskısı ve aceleciliğiyle hareket etmişler. Lehçelerden edebî dil yaratma bu şekilde başarılmak istenmiş. Sovyet idâresi, bunu olmazsa olmaz bir hedef olarak koymuş.

Rahmetli Prof. Dr. Saadet Çağatay, vefâtından birkaç ay önce bana verdiği “Bittiği Yerde Başlar”daki mülâkatta “İnşallah başaramazlar.. bu bizi sıkıntıya sokar.” demişti. O kadar önemli bir meseleydi. Çünkü devlet desteğinde yazı dili, yâni edebiyâtı oluşan bir lehçe, bir yerde mutlaka bağımsız bir dil gibi algılanmaya başlanır. Bir ölçüde başardıklarını şimdi görüyoruz.

Bugün bâzı dilcilerimiz bundan dolayı Türk Yazı Dilleri tâbirini kullanıyorlar. Artık Türkçe, bir Rus projesi sonucunda bir çok adı olmuş, ayrı dillere bölünmüş ve dahası bu durumu kabul edilmiş gibi bir dildir. Tabiî, biz bu duruma müdâhil olamadık.

İki Gözüm Türkçe, 167.-268. sayfalar.