KELİME DÜŞMANLIĞI

KELİME DÜŞMANLIĞI

Kelimelere düşmanlık iyi bir ruh halini göstermez. Sevmeyebilir, uygun bulmayabilir, kullanmayabilir ve dilinizden kovmayı düşünebilirsiniz. Bu takdirde düşüneceğiniz yine dilinizdir. Fayda-zarar gözetmeye mecbursunuz. O kelimeleri gönderdiğiniz takdirde neleri kaybedeceğinizi bilmeli ve ona göre davranmalısınız.
Bilinecek ilk husus şudur: Bir kelimeye başka bir karşılık bulduğunuzda iş bitmez. Çünkü dil ve hayat sizi dinlemez. Yeni bulacağınız sözler eski kelimelerin yüklendiği mânâları hemen yüklenemezler. Devlet zoruyla da, bütün vasıtaları kullanarak da bu işe girişseniz yine olmaz. Uzunca bir zaman kullanımda işletilmedikçe o mânâları alacakları belli olmaz. Eğer o attığınız kelime asırlarca yaşamışsa, yeni kelime muhtemelen hiçbir zaman bütünüyle onun yerini tutamayacaktır. Yani kayıp kaçınılmazdır. Ancak ihmal edilebilir kayıplara razı olunabilir. Aksi, bir kültür yıkımı getirir.
Şimdi soralım: Biz bu hesâbı yaptık mı? Olanlara bakılırsa hiç düşünmediğimiz bir konudur. Belki kelime kelime bazılarında dikkate alınmış olabilir.
1988’de TRT için yaptığım programda Türk Dil Kurumu’nun uzun süre genel sekreterliğini eden Ömer Asım Aksoy’a bunları sorduğumu hatırlıyorum. Aldığım cevaplar tatmin edici değildi. Dilin canlı bir varlıktan farkı yok. Bir canlıdan ziyade çok canlının hayatına benzer bir canlılığı vardır. Dil sosyolojisi çalışanlar bunu mutlaka daha iyi bilecek ve îzah edebileceklerdir. Doğrudan doğruya hayattan hareket ediyoruz.
Tarih eski bir hayattır ve bugünü onun mirası kurar. Dil o mirasın hem taşıyıcısı, hem kurucusu, hem de devam ettiricisidir. Masa başında dil doğramak olmaz. Neleri kesip biçtiğinizi ve neleri kaybettiğinizi bilemezsiniz. Bu, mide ameliyatı yapacak doktorun bütün organları neşterlemesine benzer. Ağır bir benzetmedir fakat doğrudur. İşini bilmeyen de değil, doktor olmayan doktor işidir.
Kaynak: İki Gözüm Türkçe, s.44,45.